Een bedrijfsovername is een ingewikkeld proces waar veel bij komt kijken. Een bedrijf, met alle medewerkers, wordt geheel of gedeeltelijk overgenomen door een ander bedrijf, bijvoorbeeld als een strategische zet om groei te stimuleren, de marktpositie te versterken of synergievoordelen te halen. Het succes van een bedrijfsovername hangt af van verschillende factoren, waaronder de synergie, een goede integratie en communicatie. Dit alles staat of valt met een zorgvuldige voorbereiding en een gedegen due diligence.
Dus: waar moet je nou op letten bij een bedrijfsovername?
Synergie en behalen strategische doelen
Een van de belangrijkste aspecten bij een bedrijfsovername is dat de twee bedrijven strategisch matchen. Wat wordt hiermee bedoeld? Zie het als een huwelijk, waarbij je wilt dat je normen en waarden ook op elkaar aansluiten. Zo moeten ook de doelen, waarden en bedrijfsculturen van de organisaties goed op elkaar aansluiten. Van belang is dan dat er op voorhand uitgebreid onderzoek wordt gedaan of de producten, markten en in het bedrijf aanwezige vaardigheden goed op elkaar aansluiten of elkaar goed aanvullen. Dit onderzoek is cruciaal om te weten of de overname wel zo’n slimme strategische zet is en of er een kans van slagen is.
Een bedrijfsovername is geen doel op zich. Je wilt met een bedrijfsovername iets bereiken: of dit nu groei is, de werving van personeel, het behalen van margevoordeel in de supply chain of de toevoeging van expertise, productiecapaciteit, IE rechten of het toevoegen van nieuwe producten aan je bestaande portefeuille.
Onderzoek toont keer op keer aan dat degene die zijn doelen goed voor ogen houdt bij de zoektocht naar de ideale overnamekandidaat, de meeste kans van slagen heeft. Een bedrijf overnemen voor de overname of ‘groeien om te groeien’ leidt vaak tot teleurstellingen achteraf.
Ook timing is van groot belang. Jouw eigen organisatie moet er namelijk ook klaar voor zijn: het overnemen van een bedrijf is een forse aanslag op je bedrijf. Niet alleen tijdens het overnameproces zelf, maar ook in de periode erna. Het vraagt veel tijd van een deel van het management, dat zelf al genoeg taken in de eigen organisatie heeft. Duurt een overnameproces lang, of volgen meerdere overnames zich in korte tijd op, dan leidt dat de aandacht af van de eigen organisatie, waardoor bijvoorbeeld interne problemen kunnen ontstaan. Medewerkers merken het, dat hun leidinggevende of manager minder aandacht voor hen heeft. Dit zorgt voor onrust, onzekerheid en een verlaagde productiviteit. Je ziet dan ook vaker dat na een overname de eigen omzet wat terugloopt.
Financiële gezondheid
Je wilt natuurlijk geen kat in de zak kopen bij een bedrijfsovername. Het is dan ook van essentieel belang om de financiële gezondheid van het beoogde bedrijf voor de bedrijfsovername grondig te (laten) evalueren. Analyseer de jaarrekeningen, de cashflow, de schuldenlast en alle andere financiële indicatoren om een helder beeld van de financiële situatie te krijgen. Maar ook bestaande contracten en de uitvoering ervan kunnen tot financiële uitdagingen in de toekomst leiden. Denk aan klantcontracten die bij een bedrijfsovername door de klant opgezegd kunnen worden, of het leveren van non-conforme producten. Let er hierbij ook op dat je eventuele verborgen verplichtingen of risico’s die een negatieve invloed op de waarde van de overname kunnen hebben, boven tafel krijgt. Dat vereist een gedegen due diligence onderzoek (daarover later meer).
Tijdens een overnameproces probeer je als koper bij een bedrijfsovername een goed beeld te krijgen van het toekomstige verdienpotentieel van de ondernemen. Vaak is dat echter koffiedik kijken, al was het maar omdat de toekomstige performance ook afhangt van de succesvolle integratie in jouw bestaande onderneming én de doelen die je met de acquisitie wilt bereiken.
Juridische/regelgevende aspecten
Een bedrijfsovername gaat gepaard met een uitgebreide juridische ‘papierwinkel’. Niet alleen zul je een juridische due diligence willen laten uitvoeren om alle risico’s in kaart te brengen . Ook zullen de nodige contracten opgesteld moeten worden om alle afspraken rond de overname en de verdeling van tijdens de due diligence gevonden risico’s op te schrijven. Soms is het zo dat je een melding moet doen of zelfs een vergunning moet krijgen, om een overname te plegen. Dat kan het geval zijn als jouw bedrijf of de over te nemen onderneming een bepaalde omvang of marktpositie heeft.
Waarde van het over te nemen bedrijf
Onder de streep is het niet moeilijk
Over de waardering van een bedrijf bij een bedrijfsovername wordt vaak heel geheimzinnig en ingewikkeld gedaan. Maar onder de streep is het niet zo moeilijk. Vergelijk het met de koop van een huis: daarbij let je op de locatie, het aantal vierkante meters, de staat van onderhoud van het huis en, vooral ook, hoe jij denkt het huis in de toekomst nog kunnen te verfraaien (denk aan een nieuwe badkamer, keuken of aanleg van een tuin). Zo is het ook met de koop van een bedrijf, uiteindelijk gaat het om de toekomstige verdiencapaciteit.
Je kijkt naar de producten of diensten die een bedrijf levert, naar de organisatorische en financiële gezondheid, de intellectuele eigendomsrechten en vooral ook de toegevoegde waarde die de onderneming voor jouw bedrijf heeft. Denk bijvoorbeeld aan toegang tot nieuwe markten (andere branches, buitenland), het toevoegen van producten aan je productportfolio, verkrijgen van belangrijke intellectuele eigendomsrechten, extra personeel, uitbreiding van productiemogelijkheden, meer omzet en winst, etc. Die toegevoegde waarde zal voor iedereen anders zijn. Terwijl de ene ondernemer in het buitenland wil uitbreiden, zit de andere ondernemer handenwringend te wachten op meer capaciteit om zijn eigen orders uit te kunnen werken. Dat betekent ook, net als in een huwelijk of de koop van een huis, dat voor de een bepaalde zwakte een zegen is, terwijl het voor de ander een last is. Denk aan een bedrijf met een mooie fabriek en een te lege orderportefeuille. Als je zelf ondercapaciteit hebt, dan zie je hierin een kans. Als je overcapaciteit hebt, dan is het weer een last.
Due diligence
Natuurlijk wil je geen spreekwoordelijke kat in de zak kopen. Daarom zul je naast het feit dat je je eigen oren en ogen goed de kost geeft, adviseurs willen inhuren om te onderzoeken of alle beloftes die over het bedrijf worden gedaan ook kloppen. Vergelijk het met een bouwkundig onderzoek bij de koop van een huis. Je adviseurs zullen op zoek gaan naar mogelijke risico’s en de spreekwoordelijke lijken in de kast. Hierbij zullenalle aspecten van het beoogde bedrijf worden onderzocht. Denk aan financiën, juridische zaken, operationele processen, klantenbestand en het personeel. Maar ook onderwerpen als bijvoorbeeld IT infrastructuur, milieu of maatschappelijk verantwoord ondernemen (ESG) zijn onderwerpen die steeds vaker aan bod komen. Een due diligence onderzoek helpt je om mogelijke problemen of risico’s te identificeren en zorgt ervoor dat je na de overname niet voor verrassingen komt te staan.
Een succesvolle bedrijfsovername draait op een goede integratieplanning
Gedetailleerd integratieplan
Een goede integratie is de nummer 1 succesfactor voor een geslaagde bedrijfsovername. Voor een succesvolle bedrijfsovername is een goede integratieplanning nodig. Nog voordat je het bedrijf overneemt zul je moeten nadenken over hoe je ervoor gaat zorgen dat het over te nemen bedrijf goed ingebed wordt in je eigen organisatie. Daar komt vaak meer bij kijken dan je in eerste instantie denkt, zelfs als je in eerste instantie de overgenomen onderneming op zichzelf wilt laten doordraaien. Er zal iemand binnen de organisatie moeten zijn, die bij het overgenomen bedrijf het ‘gezicht’ van de nieuwe aandeelhouder wordt. Iemand die klaar staat voor alle vragen die er zijn van bijvoorbeeld personeelsleden. Wat vaak onderschat wordt is dat een bedrijfsovername voor medewerkers heel stressvol is. Het maakt ze onzeker over hun baanzekerheid, hun functioneren en de toekomst. Het personeel geruststellen en er voor ze zijn is dus zeker van groot belang.
Maar er zijn ook praktische zaken die geregeld moeten worden. Denk aan de overgang naar een nieuw ERP of boekhoudsysteem, harmonisatie van arbeidsvoorwaarden, aanpassing van de website, informeren van klanten en leveranciers, IT infrastructuur, de bank, etc. Een hoop praktische zaken die, als ze blijven liggen vaak tot wrijvingen en onduidelijkheden leiden. En dit heeft weer tot gevolg dat de performance van het gekochte bedrijf er al snel onder gaat lijden.
Leg de voordelen van het samengaan vast, maak een gedetailleerd integratieplan en wijs een team aan die zich specifiek met de integratie gaat bezighouden. Door een goede planning loopt de operationele gang van zaken door en worden de risico’s van de overgang geminimaliseerd.
Communicatie is key
Communiceer tijdig, helder en open
Ben helder en open in je communicatie bij een bedrijfsovername. Zorg ervoor dat alle werknemers op de hoogte zijn van wat er bij de bedrijfsovername gaat gebeuren en wat dit voor hun rol betekent. De gevolgen van een bedrijfsovername kunnen voor werknemers groot zijn: misschien zijn ze bang dat ze hun baan kwijtraken, ze weten niet waar ze terechtkomen en ze weten ook niet of ze in de toekomst, onder nieuwe leiding, ook wel een bijdrage aan het bedrijf kunnen leveren. Ze worden onzeker over hun eigen functioneren. Managers, die gewend waren om in de oude situatie zelf beslissingen te nemen, durven dat misschien niet meer, uit angst iets verkeerd te doen. Met als gevolg dat zaken on-hold staan omdat niemand weet wat er gaat gebeuren. Blijft goede communicatie en zichtbaarheid van de nieuwe eigenaar uit, dan ontstaat er onzekerheid en ‘verlamming’. Wat dit met de motivatie en het werkmoraal kan doen laat zich raden, en dDat zie je dan ook redelijk snel terug in de omzetcijfers en het verloop van (goed) personeel. Een situatie die je natuurlijk wilt voorkomen, dus zorg ervoor dat je duidelijk en tijdig communiceert zodat werknemers zich betrokken voelen en tijdig weten wat hun te wachten staat.
Hetzelfde geldt voor de leveranciers, dienstverleners en klanten. Ook zij vragen zich af of er voor hen iets verandert na de overname. Het kan zijn dat de kredietlimieten bij leveranciers wijzigen, of dat de klanten terughoudend zijn met nieuwe bestellingen. Het omgekeerde geldt ook. Het kan zijn dat je als nieuwe aandeelhouder de behoefte voelt om zaken te professionaliseren, senk bijvoorbeeld aan het sluiten van contracten of het maken van vaste afspraken, daar waar dat tot dusver enkel mondeling of via email ging. Dat kan soms op weerstand stoten, maar het kan ook zijn dat de klant of leverancier daar juist heel blij mee is.
Tijdig, helder en open communiceren neemt een hoop onzekerheid en onduidelijkheid weg en zorgt er ook voor dat de zaken zo goed mogelijk of misschien zelfs nog beter doorlopen.
Meer informatie
Neem contact met ons op, we helpen je graag verder
Heb je vragen na het lezen van dit artikel, of wil je meer informatie? Wellicht ben je zelf aan het denken over een bedrijfsovername? Neem gerust contact met ons op, we adviseren je graag.
